War Witch chảy trôi theo mạch hồi tưởng và tiếng thì thầm rủ rỉ của Komona đang trò chuyện với đứa con trong bụng. Cô kể cho con nghe tại sao cô lại trở thành một nữ phiến quân, rằng năm 12 tuổi cô đã bị ép phải giết chính cha mẹ ruột của mình ra sao, vì lẽ gì cô được coi là "phù thủy chiến tranh". Bộ phim là chuyện đời của một đứa trẻ bị quẳng vào cuộc chiến, bị tước đoạt đi tất cả, bị ép phải cầm súng giết người, bị cưỡng hiếp nhiều lần, trở thành nô lệ tình dục và mang thai năm 14 tuổi.
| * Trailer phim 'War Witch' |
War Witch mở ra một thế giới Phi châu cuồng tín, hoang dã và đẫm máu của những cuộc nội chiến. Nguyên nhân những cuộc xung đột không bao giờ được nhắc đến trong phim, khán giả không thể hiểu rõ tại sao quân phiến loạn lại nổi dậy chống lại chính phủ. Đạo diễn Kim Nguyễn giải thích rằng anh không muốn khán giả cố xét đoán bên nào đúng, bên nào sai. Điều Kim Nguyễn muốn tập trung thể hiện chính là số phận của những người dân thường, bị mắc kẹt ở giữa và là những nạn nhân chịu thiệt thòi nhiều nhất.
 |
| Đạo diễn gốc Việt - Kim Nguyễn. |
Komona trở thành phiến quân năm 12 tuổi, hoàn toàn không ý thức được tại sao mình lại phải cầm súng, tại sao lại phải giết người. War Witch đã nhấn mạnh sự vô nghĩa và phi lý đến tột cùng của những cuộc chiến tranh.
War Witch đồng thời cũng là một bài ca của tình yêu, hy vọng và sự cứu rỗi. Trong bóng đêm đen kịt, mù mịt không tương lai ấy, vẫn có những đốm lửa của tình người. Đó là người chú bán thịt trong làng luôn sẵn sàng dang tay đón các cháu về nhà, đó là người cảnh sát từ tâm dám thả cho tù nhân của mình trốn thoát, đó là đoàn xe đi ngang qua, dừng lại hỏi thăm Komona và cho cô bé đi nhờ. Những hành động ấy chẳng có gì to tát, chỉ là lòng tốt bình thường nhưng xuất hiện đúng lúc và giúp Komona không gục ngã. Thế giới không chỉ có sự tàn bạo vô nhân tính mà vẫn có và luôn có sự hiện diện của tình thương, sự tử tế.
Bộ phim trở nên cực kỳ trong trẻo và hấp dẫn khi Komona cùng với Magician, một cậu bé bạch tạng hơn cô vài tuổi, tìm cách trốn thoát khỏi phiến quân. Cảnh hai đứa trẻ tay trong tay, chạy trốn trong một thế giới độc ác gợi nhớ rất nhiều đến những câu chuyện cổ tích xa xưa về những em bé lạc trong rừng sâu không lối thoát. Trong tình cảnh nước sôi lửa bỏng nhất, Magician thổ lộ tình cảm với Komona. Đó là phân đoạn tuyệt vời nhất của bộ phim khi những đứa trẻ được trả lại đúng tuổi của chúng, hoàn toàn hồn nhiên và ngây thơ. Cách chúng ngượng ngùng bày tỏ tình cảm với nhau, thái độ ương bướng đầy quyết tâm của Magician khi cố tìm được con gà trống trắng để hỏi cưới Komona sẽ khiến khán giả không ngừng mỉm cười.
 |
| Nữ diễn viên chính Rachel Mwanza. |
Rachel Mwanza đã đem tất cả trải nghiệm, nỗi đau của một đứa trẻ bụi đời sống lang thang trên đường phố Kinshasa vào vai diễn Komona. Cô tâm sự với đạo diễn Kim Nguyễn: "Ngày xưa cháu đã phải khóc rất nhiều, vậy nên cháu đã liên hệ bộ phim với cuộc sống của chính cháu".
Cô bé được các nhà hoạt động xã hội "nhặt" ra từ hàng nghìn ứng viên. Cô không biết đọc, cũng không nói được tiếng Anh. Đạo diễn Kim Nguyễn đã phải làm việc với phiên dịch và trước mỗi cảnh quay cố gắng giải thích cho Rachel về vai diễn. Kết quả thu được thật đáng ngạc nhiên, Rachel diễn hoàn toàn bản năng, thể hiện xuất sắc hình ảnh một đứa trẻ khốn khổ, có lẽ bởi chính bản thân cô đã là một người khốn khổ. Nhân vật của Rachel vừa có nét ngây thơ, vừa có vẻ cộc cằn dữ dội của một em bé bị đẩy vào đời, bị ép trưởng thành quá sớm.
Diễn xuất của Rachel Mwanza cũng được các nhà phê bình đánh giá rất cao. Kim Nguyễn tự hào trả lời thời báo Los Angesles: "Cô bé không phải là kiểu nghìn người mới tìm được một, mà là kiểu triệu người mới chọn được một người". Với vai diễn Komona, Rachel Mwanza giành được giải "Nữ diễn viên chính xuất sắc" tại LHP Berlin, LHP Tribeca, Giải thưởng điện ảnh Canada và một tấm vé đặc biệt đến dự lễ trao giải Oscar vừa rồi tại Los Angeles, Mỹ.
 |
| 'War Witch' là một trong những bộ phim nói tiếng nước ngoài gây chú ý nhất tại các LHP và giải thưởng điện ảnh quốc tế năm qua. |
Bộ phim được quay hầu hết ở nước Cộng hòa dân chủ Congo. Kim Nguyễn đã rất vất vả để thuyết phục chính quyền cho quay phim tại đây. Dưới ống kính của Nicolas Bolduc, thế giới trong War Witch hiện lên hoang dã, loạn lạc, cách xa trật tự văn minh mà loài người thường tự hào nhưng không kém phần nên thơ. Những hồn ma ám ảnh Komona cũng là một điểm thú vị của bộ phim. Chúng hiện lên, trắng toát, mắt không tròng, di chuyển chậm chạp và câm lặng, có thể khiến khán giả bật cười vì chúng có nét gì rất giống các zombie trong phim kinh dị, song đẹp đẽ và hiền hòa hơn nhiều. Việc quay phim ở một nơi còn rất hoang sơ như Congo cùng với diễn xuất bản năng của các diễn viên không chuyên đã mang lại cho War Witch một vẻ đẹp thô ráp, chân thật.
Tuy nhiên, dường như War Witch vẫn thiếu một chút gì đó để có thể thực sự tỏa sáng. Bộ phim đã kể một câu chuyện có thể hiểu được, có thể hình dung được đối với những khán giả vẫn ngồi trên ghế sofa theo dõi các tin tức thời sự về những cuộc xung đột vũ trang xảy ra liên miên ở lục địa đen. Và chỉ thế thôi, bộ phim không đưa ra những khía cạnh mới mẻ nào, không cao trào, không tạo cảm xúc mãnh liệt. Mọi thứ vẫn quẩn quanh trong giới hạn của trí tưởng tượng trung bình mà một khán giả thường có khi nghĩ về tình trạng lính trẻ em ở châu Phi.
Dẫu vậy, trên thế giới, ước tính có khoảng 300.000 lính trẻ em và vì thế những bộ phim như War Witch vẫn luôn cần thiết. Bộ phim đã dấy lên một mong muốn tốt đẹp ở phía khán giả: "Chúng ta phải làm một cái gì đó và phải làm ngay để cứu thoát những đứa trẻ này". Những cảm xúc tích cực như vậy cần được nuôi dưỡng thường xuyên, để một ngày đủ lớn và trở thành sự phẫn nộ có sức mạnh thay đổi mọi chuyện.
| War Witch – Phù thủy Chiến tranh Đạo diễn: Kim Nguyễn Giải thưởng: Một trong 5 đề cử chính thức cho 'Phim nói tiếng nước ngoài hay nhất' tại Oscar 2013, giải 'Diễn viên chính xuất sắc' cho Rachel Mwanza tại LHP Berlin và LHP Tribeca cùng 10 giải thưởng điện ảnh Canada khác. |
Anh Trâm
